Denetim, iktisadi faaliyet ve olaylara ilişkin iddiaların önceden saptanmış ölçütlere uygunluk derecesini araştırmak ve sonuçlarını ilgi duyanlara aktarmak amacı ile tarafsızca kanıt toplayan değerleyen sistematik bir süreçtir.

Bir başka kaynakta ise genel olarak kabul görmüş muhasebe denetimi tanımı aşağıdaki gibidir muhasebe denetimi bir ekonomik birim veya döneme ait bilgilerin önceden belirlenmiş ölçütlere olağan uygunluk derecesini araştırmak ve bu konuda bir rapor düzenlemek amacıyla bağımsız bir uzman tarafından yapılan kanıt toplama ve değerlendirme sürecidir.

İşletmeler ile ilgili ekonomik kararlar alma durumunda olan bilgi kullanıcıları, bu işletmelerle ilgili olarak finansal ya da finansal olmayan çeşitli bilgilere ihtiyaç duyarlar. İhtiyaç duyulan bu bilgilerin karar alma süreçlerinde etkin ve doğru bir şekilde kullanılabilmeleri için güvenilir olup olmadıklarının belirlenmesi gerekmektedir. Denetim bu noktada bir ihtiyaç olarak ortaya çıkmaktadır.

Muhasebe sürecine yönelik olan denetim işleminin başlıca özellikleri ifade etmek gerekirse;

Denetimin konusu ekonomik bilgilerdir.

Denetleme işlemi sırasında önceden belirlenmiş ölçütler kullanılmaktadır. Ekonomik bilgilerin bu ‘önceden belirlenmiş’ kriterlere uygunluğu araştırılmaktadır.

Bu ölçütler/kriterler : replica watches

Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri

Denetim faaliyetlerinde yukarıda bahsettiğimiz kriterlerle karşılaştırma yapabilmek ve uygunluğu denetleyebilmek için yeterli sayıda kanıt toplanmalıdır.

Denetim bağımsız ve uzman, yeterli mesleki bilgi ve tecrübeye sahip kişi veya kişiler tarafından yapılır.

Denetim sürecinin sonunda toplanan kanıtlar neticesinde elde edilen görüşün güvenilir bilgi ihtiyacı içinde olan kişilere iletilmesi için rapor hazırlanır.

Bu noktada denetim kavramını daha iyi anlayabilmek için denetim ile benzer olan kavramlarında ne anlamlara geldiğini ifade ederek olası yanlış anlamaların önüne geçmeye çalışalım.

Kontrol: Bu işlem denetim sürecine başlanmadan önce yapılan faaliyetleri içerir. Ayrıca kontrol işlemi denetime göre daha ‘sürekli’ bir işlemdir. Denetim belirli dönemlerde yapılmakta iken kontrol daha sık ve daha kısa süreli olarak yapılır. Örneğin; bir öğretmenin her gün öğrencilerin ödevlerini yapıp yapmadığını takip etmesi kontroldür.

Teftiş: Herhangi bir hususta genel gidişatın nasıl olduğunu, işlerin iyi yürütülüp yürütülmediğini anlamak amacıyla yapılan, iş akış sürecine, ortada bir problem olmadığı sürece fazla müdahale edilmeyen bir incelemeyi ifade eden kavramdır. Örneğin; bir işverenin iş yerinde çalışanlar arasında gezinerek genel iş akışını izlemesi ve incelemesi teftiştir.

Revizyon: Gözden geçirmek tekrar incelemek anlamına gelen bir işlemdir.

DENETİM TÜRLERİ

Bilanço ve gelir tablosu gibi finansal tabloları konusu içine alan denetim türüdür. Bu denetim türünde finansal tablolarda yer alan bilgilerin Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkelerine uygunluğu denetlenir. Mali tabloların içerdiği finansal bilgiler, muhasebe ilkeleri ile karşılaştırılarak aralarındaki uyum saptanmaya çalışılır. Elde edilen kanıtlar neticesinde oluşturulan görüş ile işletme dışındaki bilgi kullanıcılarının ihtiyaçlarını gidermek için mali tabloların güvenilirliği ve doğruluğu üzerine bir rapor hazırlanır.

Mali tablolar denetiminde temel amaç, işletmenin mali tablolarının ‘GKGMİ’ ne uygun olarak düzenlenip düzenlenmediği hakkında rapor vermektir.

Ancak bunun yanı sıra;

Uygunluk Denetimi

İşletme faaliyetlerinin veyahut mali işlemlerinin, çeşitli yetkili kuruluşlarca ( yasama organı, kamu kuruluşları) yada işletmenin kendi yönetimi tarafından belirlenmiş yöntemlere, kurallara ve mevzuata uygun olup olmadığını belirlemek amacıyla incelemek amacıyla yapılan denetim türüdür.

Faaliyet Denetimi / (Verimlilik Denetimi)

İşletme yönetiminin başarısını, işletmenin örgütsel yapısını ve iş akışını saptamaya yönelik olarak işletmenin kendisinin belirlemiş olduğu kritere göre denetlemenin yapıldığı denetim türüdür. ( Örn: İşletme yıl başında belirlediği kârlılık ve verimlilik oranlarına ulaşmış mıdır sorusunu cevaplamak.)

İç Denetim

Mali ve mali olmayan konularla ilgili olabilmekle birlikte, işletme varlıklarının her türlü zarara karşı korunup korunmadığını, işletme faaliyetlerinin işletme politikalarına ve ilkelerine göre yürütülüp yürütülmediğini iç kontrol sistemlerinin etkinliğini ve verimliliğini araştırmaktır.

Sürekli Denetim

SPK kanununa tabi olan şirketlerin her yıl yaptırmak zorunda oldukları denetim türüdür. Uzun bir süreyi kapsayan bir denetim türü olduğundan bütün denetim standartları uygulanabilmektedir. Dolayısıyla sürekli denetim sonucunda verilen denetim raporunun güvenilirlik derecesi oldukça yüksektir.

Sınırlı Denetim

Kısaca ara mali tabloların denetimidir. SPK’ya tabi şirketler, 3. 6. ve 9. ay sonu itibariyle ara mali tablolarını hazırlayıp Kurula göndermek zorundadırlar. Bunlardan 6. ay sonu itibariyle düzenlenen mali tabloların bağımsız denetimden geçmesi zorunludur. Sınırlı denetimde kanıt toplama aşamasında sürekli denetime göre farklılık bulunur. Dolayısıyla sınırlı denetim sonucu verilen denetim raporunun güvenilirlik derecesi sürekli denetimin ki kadar yüksek olmayacaktır.

Özel Denetim

SPK’ ya tabi işletmelerin birleşme, bölünme,devir,tasfiye ve halka arz durumlarında yaptırmak zorunda oldukları denetim türüdür. Bu gibi durumlarda bir izahname ve sirküler düzenlenmekte ve bu belgelerde şirketlerin mali durumlarındaki gelişmeleri iyi ortaya koyabilmek amacıyla en az 3 döneme ilişkin mali raporlar sunulmaktadır.